Od wielu lat normy emisji spalin stanowią jeden z istotnych tematów dla europejskiej branży TSL. Śledząc, jak zmieniały się regulacje emisji CO2, możemy wyciągnąć wiele wniosków na temat unijnego transportu. Zmiany norm emisji spalin to nie tylko wyzwanie dla producentów samochodów, ale także czynnik wpływający na rzeczywistość kierowców zawodowych i przewoźników. W miarę postępu technicznego unijne przepisy dotyczące emisji spalin ewoluują, nakładając coraz bardziej restrykcyjne wymagania na pojazdy ciężarowe poruszające się po europejskich drogach.
W artykule przedstawimy krótki rys historyczny norm emisji spalin, zaczynając od wprowadzonej w 1993 roku normy Euro 1, aż po standardy obowiązujące obecnie i nadchodzące w najbliższych latach – Euro 6 i Euro 7. Skoncentrujemy się na kwestiach, które zdefiniowały obecne regulacje oraz spojrzymy w przyszłość, analizując wyzwania dla branży.
Porównamy także limity emisji dla silników benzynowych i silników diesla. Zapraszamy do dalszej lektury, gdzie rozwiniemy te tematy, analizując najnowsze trendy oraz regulacje i wyzwania związane z europejskimi standardami emisji spalin.
Dlaczego normy emisji spalin są ważne?
Regulacje emisji CO2 stanowią ważny element światowych wysiłków na rzecz ochrony środowiska oraz zdrowia publicznego. Normy emisji spalin korzystnie wpływają na jakość powietrza, a redukcja szkodliwych substancji przyczynia się do zmniejszenia negatywnego wpływu transportu na atmosferę. To szczególnie istotne w kontekście statystyk potwierdzających, że transport drogowy jest jednym z głównych problemów jeśli chodzi o zanieczyszczenie powietrza w UE – odpowiedzialny jest za udział ponad 30% emitowanych do atmosfery tlenków azotu oraz ponad 20% tlenków węgla.
Początki regulacji: dokument R49 i wprowadzenie norm Euro 1
Jak wiadomo, potrzeba wprowadzenia norm emisji spalin miała swoje uzasadnienie w konieczności ograniczenia negatywnego wpływu motoryzacji na środowisko. Jednym z pierwszych znaczących kroków w tym kierunku był dokument R49 przyjęty jeszcze w latach osiemdziesiątych. Istotna zmiana miała jednak miejsce dopiero w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych – chodzi o zupełnie nowy etap regulacji, a mianowicie opracowane przez Komisję Europejską normy emisji spalin Euro.
Przegląd wprowadzonych ograniczeń
Dokument R49 odnosił się do maksymalnych dopuszczalnych poziomów emisji spalin z silników samochodowych. Celem regulacji było ograniczenie szkodliwych substancji emitowanych przez pojazdy, zwłaszcza tlenków azotu i węglowodorów.
Norma Euro 1 była natomiast pierwszym krokiem w kierunku bardziej restrykcyjnych wymagań, którymi na tym etapie objęte zostały pojazdy osobowe oraz samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony. Zmiana zakładała, że nowe pojazdy muszą spełniać określone normy, aby być dopuszczone do sprzedaży na rynku europejskim. To właśnie te przepisy spowodowały powszechne stosowanie katalizatorów spalin przez producentów samochodów. Stanowiło to impuls do innowacji i rozwijania bardziej efektywnych systemów, co w kolejnych latach było regularnie motywowane poprzez kolejne, coraz bardziej restrykcyjne normy Euro.
Ewolucja norm: Od EURO 1 do EURO 3
Wprowadzenie normy Euro 1 było rewolucyjnym krokiem i zdecydowanie przyczyniło się do redukcji szkodliwych substancji generowanych przez transport drogowy w UE. Kolejne wersje przepisów, czyli norma Euro 2 z 1997 roku oraz wprowadzona 4 lata później norma Euro 3 kontynuowały tę politykę, odpowiadając tym samym na wyzwania ekologiczne związane z rozwojem branży TSL.
Stopniowe zaostrzanie wymagań emisyjnych
Normy emisji spalin przewidziane w regulacji Euro 2 dotyczyły nie tylko samochodów osobowych i ciężarowych, ale także pojazdów dwukołowych. Znacząco ograniczyły dopuszczalną emisję spalin w stosunku do pierwszej normy Euro. Kolejny etap zaostrzania przepisów miał miejsce w 2001 roku, kiedy to w związku z wprowadzeniem normy Euro 3 zaczęto różnicować wymagania związane z dopuszczalną klasą emisji spalin samochodów wyposażonych w silniki benzynowe i wysokoprężne.
Normy Euro 4 i Euro 5: odpowiedź na rosnące problemy ekologiczne
Regulacje Euro 4 weszły w życie w 2006 roku i podobnie jak poprzednia norma, obowiązywały na podstawie Dyrektywy 98/69/WE oraz 2022/80/WE, a w stosunku do pojazdów dwukołowych i trójkołowych – na podstawie Rozporządzenia 168/2013.
O ile samochody posiadające silniki benzynowe były zwolnione z ówczesnych wymagań w zakresie emisji cząstek stałych, o tyle duży nacisk został położony na obniżenie emisji silników Diesla – była to kolejna rewolucja w branży, a wpływ norm emisji na produkcję pojazdów z silnikami Diesla był niezaprzeczalny.
Już w 2011 roku pojawiła się kolejna norma – Euro 5, która spowodowała masowe stosowanie filtrów cząstek stałych w pojazdach. Nowe normy emisji spalin doprowadziły do kilkukrotnej redukcji zanieczyszczeń przedostających się do atmosfery.
Wpływ na producentów i rodzaje pojazdów
Tak restrykcyjne zmiany miały wyraźny wpływ na przemysł motoryzacyjny. Wymagały one od producentów samochodów wprowadzenia bardziej zaawansowanych systemów kontroli emisji, co skłoniło do intensyfikacji prac nad nowymi technologiami napędowymi.
To właśnie norma Euro 4 zobligowała do stosowania zaawansowanych systemów katalizatorów spalin, a na rynku pojawiły się instalacje AdBlue, czyli wodnego roztworu mocznika, który ogranicza ilość emitowanych tlenków azotu.
Wpływ norm emisji spalin na produkcję pojazdów był znaczący, jednak zgodnie z oczekiwaniami zmiany te przyczyniły się bezpośrednio do poprawy jakości powietrza, ograniczając negatywne oddziaływanie transportu na środowisko naturalne. Poprzez narzucenie coraz bardziej restrykcyjnych norm emisji spalin, przepisy przyczyniły się do transformacji przemysłu motoryzacyjnego w kierunku bardziej zrównoważonych i ekologicznych rozwiązań.
Aktualne wyzwania: norma Euro 6 i jej aktualizacje
Od momentu wejścia w życie w 2014 roku, norma EURO 6 była poddana kilku aktualizacjom, które wprowadziły jeszcze bardziej restrykcyjne regulacje emisji CO2 oraz innych związków chemicznych. Podobnie jak wcześniej, nowe normy miały na celu dalszą redukcję emisji tlenków azotu, cząstek stałych (PM), a także węglowodorów i tlenków węgla – w porównaniu do normy Euro 5 poziom redukcji tych substancji wynosił do kilkudziesięciu procent (np. redukcja emisji PM o 66%). Kolejne normy – Euro 6c i Euro 6d, które były przyjmowane sukcesywnie od września 2019 roku, doprowadziły do dalszego zaostrzania europejskich przepisów, a także do zmiany standardów w zakresie przeprowadzania testów emisji.
Jak normy wpływają na nowe modele aut
Wpływ norm emisji na produkcję pojazdów jest coraz większy – producenci samochodów wprowadzają między innymi nowe technologie wtrysku paliwa – umożliwiające bardziej precyzyjną kontrolę procesu spalania oraz zaawansowane systemy zarządzania silnikiem, które mogą monitorować i kontrolować emisje w czasie rzeczywistym, dostosowując parametry pracy silnika do aktualnych warunków jazdy.
Wprowadzenie regulacji emisji CO2 w 2019 roku wywołało liczne kontrowersje wśród producentów. Tymczasowym wyjściem z sytuacji było dla nich rejestrowanie jak największej liczby pojazdów przed wprowadzeniem surowszych wymagań dotyczących klasy emisji spalin samochodów. Pojazdy wyposażone wyłącznie w silnik benzynowy często nie spełniały nowych, zaktualizowanych limitów, co z kolei skłoniło producentów do położenia większego nacisku na konstruowanie aut z napędem hybrydowym.
W kierunku Euro 7: czy to koniec samochodów spalinowych?
W odniesieniu do wszystkich kolejnych norm emisji spalin, a zwłaszcza w kontekście obowiązującej obecnie oraz kolejnej – Euro 6 i Euro 7, ewolucja standardów zachodzi w kierunku coraz bardziej restrykcyjnych wymagań.
Wiele obaw w branży wiąże się z normą Euro 7, której wejście w życie przewidziane jest obecnie na:
- 1 lipca 2030 roku – w przypadku samochodów osobowych i busów;
- 1 lipca 2031 roku – dla autobusów i samochodów ciężarowych.
Obecnie wciąż trwają dyskusje na temat ostatecznego kształtu przepisów, które zaimplementuje nowa norma emisji spalin. Producenci, reprezentowani między innymi przez ACEA (Europejskie Stowarzyszenie Producentów Pojazdów) zwracają uwagę na konieczność realistycznego dostosowania wymagań do sytuacji gospodarczej w UE, proponując między innymi postawienie większego nacisku na ograniczenie innych źródeł emisji.
W przypadku nowej klasy emisji spalin niewątpliwie pojawi się wyraźna trudność związana z dalszym ograniczeniem emisji pochodzącej z tradycyjnych pojazdów spalinowych. Upowszechnienie samochodów elektrycznych wydaje się być obecnie najefektywniejszym sposobem na spełnienie tak wymagających przepisów, jednak jest to długi i kosztowny proces, a wprowadzenie tego rodzaju normy stwarza wyzwanie dla branży motoryzacyjnej oraz odbije się na konsumentach – na przykład poprzez wzrost cen pojazdów.
Jak sprawdzić klasę emisji spalin swojego pojazdu?
Informacja na temat klasy emisji spalin samochodu znajduje się między innymi w dowodzie rejestracyjnym, karcie pojazdu, dokumentach producenta, czy świadectwie homologacji. Normę emisji spalin można sprawdzić również online, za pomocą aplikacji mObywatel, a także na podstawie roku produkcji pojazdu (należy pamiętać, aby uwzględnić również dopuszczalną masę całkowitą).
Diesel vs benzyna: jak różnią się normy spalin?
Normy emisji spalin dla samochodów napędzanych olejem napędowym i benzyną różnią się ze względu na ich odmienną charakterystykę spalania. Współczesne normy nakładają surowe wymagania na oba rodzaje silników, dążąc do zmniejszenia ich negatywnego wpływu na środowisko.
Porównanie limitów emisji dla różnych typów silników
Limity różnią się w zależności od konkretnej normy emisji spalin. Jak wyglądają w kontekście najnowszej normy – Euro 6?
Norma Euro 6 – silniki benzynowe:
- CO – 1.0 g/km;
- Węglowodory – 0.10 g/km;
- Tlenki azotu – 0.06 g/km;
- Cząstki stałe – 0.005 g/km.
Norma Euro 6 – silniki Diesla:
- CO – 0.50 g/km;
- HC + NOx – 0.17 g/km;
- Tlenki azotu – 0.08 g/km;
- Cząstki stałe – 0.005 g/km.